Siódmego kwietnia (2022) minęła 89 rocznica śmierci Karola Stefana Habsburga-Lotaryńskiego. Arcyksiążę Karol, syn Karola Ferdynanda i Elżbiety Franciszki, przyszedł na świat 5 września 1860 roku w Żidlochowicach na Morawach. W 1879 roku, otrzymawszy stopień Seefähnricha (podporucznik marynarki), wstąpił do Cesarsko-Królewskiej Marynarki Wojennej, o po odniesieniu szeregu służbowych sukcesów został mianowany Admirałem Wielkim w stanie spoczynku (1911).
Dziedzicząc
w roku 1895 Żywiec, Karol zapoczątkował żywiecką linię Habsburgów.
Dobra żywieckie zawdzięczają swoją świetność zarówno jemu, jak też
arcyksiężnej Teresie, to oni zainicjowali m. in. powstanie oranżerii i
rozbudowę pałacu (w tym dodanie sali bilardowej, kręgielni i
powiększenie kaplicy pałacowej).
Najważniejszym
jednak jest przywiązanie książęcej pary do ziemi i kultury polskiej.
Oprócz języków niemieckiego, włoskiego, węgierskiego, hiszpańskiego,
słoweńskiego i angielskiego rodzina arcyksiążęca mówiła biegle po także
po polsku. Sześcioro dzieci Karola wychowywało się w domu przesiąkniętym
polskością, czemu świadectwo dadzą jako dorośli. Dobrym przyjacielem
rodziny był częsty bywalec na Żywcu – Wojciech Kossak, córka pary
książęcej, Mechtylda, wyszła za mąż za Olgierda Czartoryskiego, a druga,
Renata Maria – za Hieronima Radziwiłła.
Nie
można tu nie wspomnieć o Karolu Olbrachcie (ostatni właściciel dóbr
żywieckich), który rozpoczął karierę wojskową w roku 1910 w Drugim Pułku
Haubic Polowych Armii Austro-Węgierskiej. W szeregi Armii Polskiej
wstąpił jako ochotnik w roku 1918 (stopień pułkownika), a w przeciągu
dwu lat powierzono mu między innymi dowództwo twierdzy Grudziądz. Brał
czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Inwazja nazistowsko –
sowiecka we wrześniu 1939 zastała Karola Olbrachta w Żywcu, co ciekawe –
zgłaszając się ochotniczo do służby wojskowej otrzymał odmowę. Nie
przeszkodziło mu to jednak dalej udowadniać swojego przywiązania do
Polski. Aresztowany i więziony przez Niemców za odmowę popisania
Volkslisty aż do końca wojny, oślepiony na jedno oko i sparaliżowany,
zamieszkał w Krakowie. Jego żona Alicja została odznaczona Krzyżem
Walecznych za współpracę ze Związkiem Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.
Młodszy
syn Karola, Leon Karol, wraz z najmłodszym bratem Wilhelmem
(wydziedziczonym potem przez ojca za poparcie ukraińskiego nacjonalizmu i
pretendowanie do tamtejszego tronu) wstąpił do Akademii Wojskowej
Wiener-Neustadt; odznaczony Krzyżem Zasługi w 1925 roku.
Najistotniejszym
z punktu widzenia początków niepodległego bytu politycznego Polski
aspektem życia Karola Lotaryńskiego była jego kandydatura do korony
Królestwa Polskiego. Idea szeroko popierana wśród polskiego koła
ziemiańskiego, nie zdołała się jednak zmaterializować. W następstwie
przekazania przez Radę Regencyjną władzy zwierzchniej Marszałkowi
Józefowi Piłsudskiemu Królestwo zostało przemianowane na Republikę,
którą pozostaje po dziś dzień.
Pałac
Żywiecki oczekiwał powrotu swoich właścicieli aż do roku 1993, kiedy to
księżna Maria Krystyna, wnuczka Karola i córka Karola Olbrachta,
powróciła do Polski i zamieszkała w wydzielonym dla Niej mieszkaniu na
Nowym Zamku, w miejscu, w którym się wychowała.
Komentarze
Prześlij komentarz